Etiquette: Aan welke kant?

Wandelend stel in de jaren '40.

Etiquette is niet saai en ouderwets; regels voor sociale omgangsvormen zijn juist handig. Ze bieden houvast op gemakkelijke en ongemakkelijke momenten en voorkomen miscommunicatie of het ongewild beledigen van de medemens. Het is bovendien fijn om je altijd een houding weten te geven en wellevend te zijn. Want wellevendheid, daar draait het allemaal om bij etiquette; rekening houden met de medemens. Dat betekent dat wanneer de situatie erom vraagt de regels juist genegeerd mogen worden. Gewoon rekening houden met elkaar dus, of het nu om tafelmanieren, conversatie, reizen met het openbaar vervoer of...wandelen.


bron: www.thetruegentleman.nl van dhr. Davids.

Het enige echte etiquetteboek in de Nederlandse taal is natuurlijk Hoe Hoort het Eingelijk van Amy Groskamp-ten Have (1887-1959). Ze schreef het boek in 1939 en sindsdien is het vele malen herdrukt en vond generatie na generatie houvast aan de door haar in kaart gebrachte omgangvormen.

Over het 'over straat lopen' en wie dan aan welke kant hoort, schrijft zij het volgende:

Een heer, die een dame begeleidt zal de dame aan zijn rechterzijde laten loopen, dus links van haar gaan.
Een jonge dame zal een oudere dame aan haar rechterzijde laten loopen.
Een verloofd man laat zijn meisje of bruid rechts van zich gaan.
Een gehuwde vrouw echter laat haar man rechts van zich gaan. (In de praktijk wordt hieraan meestal niet de hand gehouden, de meeste echtgenooten laten hun vrouw rechts van zich gaan).
Hetzelfde geldt voor zitten in auto of rijtuig.
Een jongmensch zal een ouderen heer aan zijn rechterzijde laten loopen.
Een uitzondering hierop wordt soms gemaakt in straten met druk verkeer, waar men de persoon, die anders rechts zou loopen aan den huizenkant laat gaan, terwijl men zelf den buitenkant van het trottoir houdt.

Ziet u: dat laatste is natuurlijk een ombuiging van de regels uit praktische overweging. De heer zal de dame willen behoeden voor een aanrijding. Nu wil Tante nogal eens als een kip zonder kop de straat oversteken, dus Nonkel doet er inderdaad verstandig aan aan de kant van het verkeer te lopen.


Jour de pluie à Paris (1876-1877) door de impressionistische schilder Gustave Caillebotte (1848-1894).

Aangezien zij echtelieden zijn, zou Tante doorgaans links van Nonkel moeten gaan, gelijk de dames op deze afbeeldingen. Maar Tantes rechteroor is halfdoof, dus loopt Nonkel liever aan de rechterzijde, om niet de hele tijd "wat zeg je?" te hoeven horen.

Dan nog de kwestie van het arm-in-arm lopen. Onze Amy schrijft daar niets over, helaas. Maar één en ander spreekt natuurlijk voor zich:
Hand-in-hand staat wel vlot, maar is meer iets voor de jeugdigen onder ons. Eenmaal op leeftijd is de steun van een hele arm toch prettig. Bovendien staat het wel zo elegant.

De volgende positie lijkt Tante nogal stijf en voor de heer niet bepaald prettig:

Dame en heer in de jaren '20. Ze heeft zijn hand stevig vast. Aan de witte lelie-corsages te zien zijn zij zojuist getrouwd. Wat een opmerkelijk stel. Het is Tante wel duidelijk wie hier de lakens uitdeelt...

Kijk, dit is veel beter:


En weet de heer niet wat hij met zijn vrije hand aanmoet (als hij geen paraplu hoeft hoog te houden zoals de heer op het schilderij): de handen kunnen eventueel ineen worden geslagen of de hand kan in de jaszak gestoken worden, als is dat niet erg keurig.


Dames in de jaren '30; economisch en politiek gezien geen beste periode, maar wat mode betreft volgens Tante het fraaiste decennium.

Beter is het de losse hand ontspannen voor de maagstreek te houden, als vergt dat enige oefening.



Tante wenst u veel plezier bij het flaneren door park, winkelstraat en langs de boulevard. Vergeet niet de lengte van de passen en het tempo op elkaar af te stemmen. Oefening baart kunst. Heeft u paden en lanen onder de knie, dan kunt u zich voorzichtig aan afstapjes of zelfs een brede trap wagen. Ook wandelen in de vrije natuur biedt uitdagingen: behoedt de dame steeds voor het struikelen over aardkluiten en boomstronken. De heren wacht een nobele taak.