Antiek Fotoalbum

Op het Waterlooplein kocht Tante voor een schijntje een prachtig fotoalbum met pluchen kaft en koperen sluiting. Toen ze het opensloeg zal ze tientallen foto’s uit de tweede helft van de 19de eeuw. De verkoper had er zelf niet goed naar gekeken en riep “30 euro”. Tante rende met kloppend hart naar de pinautomaat, hopend dat hij zich niet zou bedenken. Toen ze terug kwam bij de kraam bladerde de verkoper met een collega in het boek: “Dit is echt oud hoor en veel meer waard dan 30 euro.” Tante zonk de moed al in de schoenen. “Maar beloofd is beloofd: voor 30 euro is het van jou”. Inwendig jubelde Tante van blijdschap. Dat het oud was had ze ook al gezien.


De foto linksboven is gedateerd 1863.

De vroegste datum op een foto die Tante kan vinden is 1863. In het album zaten ook nog enkele losse bladen met foto’s uit het begin van de 20ste eeuw. Helaas komt de scherpte van de foto’s niet goed over in deze blog. Maar Tante durfde de portretten niet allemaal eruit te peuteren om vervolgens te scannen. Ze heeft al eens wat papier gescheurd toen ze de achterzijde van de foto's wilde bekijken... Maar kom gerust eens langs als u het album in het echt wilt zien.


Sommige foto's, zoals de heer op de rechterpagina, linksonder, zijn ongekend scherp.

Het album heeft dikke bladzijden, waar de foto’s ingeschoven worden. Dit type foto van 6 bij 8,5 centimeter heet Carte de Visite en is gemaakt volgens een procedé dat werd gepatenteerd door de Franse fotograaf André Disdéri in 1854. Hiermee konden wel acht foto’s op één negatiefplaat gemaakt worden. Je laten fotograferen werd door de nieuwe techniek en de concurrentie onder fotografen steeds goedkoper. Men deelde de fotootjes uit aan familie en vrienden, die ze in dit soort mooie albums staken. De Cartes de Visite waren razend populair van 1860 tot 1900. Men spaarde niet alleen foto’s van bekenden, maar ook van koninlijke families en beroemdheden. In het album van Tante zitten ook enkele foto’s van schilderijen en wat moralistische prentjes. Plaatjes sparen is echt van alle tijden.


Tantes favoriete portret.


Photoshoppen is niets nieuws. Enkele van deze foto’s zijn ook geretoucheerd. Kijkt u eens naar de ogen van de heer linksonder, aangezet met zwarte pen.

De afgebeelde personen zijn afkomstig uit de burgerij. De dames zijn niet overdadig rijk gekleed of behangen met sieraden. In de tweede helft van de 19de eeuw werd fotografie immers steeds beter betaalbaar. Natuurlijk poseerde men altijd in z’n goeie goed. In deze periode maakte men zelden snapshots en alle foto’s in het album zijn genomen in de studio van een fotograaf. De poses zijn statisch. Men wilde voornaam en flatteus worden vastgelegd; dit was immers hoe anderen je zouden zien en herinneren. De sluitertijd was echter veel korter dan bij voorgaande procedés en men kon nu zelfs dieren laten portretteren. Toch moest men vijf tot vijftien seconden onbeweeglijk blijven en de meesten personen zijn dan ook zittend of leunend vastgelegd.


Rechtsboven een bijzonder portret van een hond. Dat moet wel een heel geliefd huisdier zijn geweest.


Achterzijde van een grotere foto (cabinetfoto) met daarop naam en adres van een fotograaf in Duitsland.

De achterzijde van elke foto is bedrukt met de naam en het adres van de fotograaf. Zo ziet Tante dat deze portretten uit Duitsland en Nederland komen. Was dit één familie? Het lijkt alsof sommige personen verschillende malen in het album voorkomen, gefotografeerd op verschillende leeftijden. Ook is er gelijkenis tussen personen te zien. Bij sommige foto’s staat met potlood een naam geschreven, maar het is niet goed leesbaar. Misschien zal Tante gaan puzzelen en proberen te achterhalen welke familie dit was. Dat moet met al deze informatie toch mogelijk zijn.


Cabinetfoto, genomen in een fotostudio aan de Westermarkt, Amsterdam.


Cabinetfoto uit Duitsland. Tante noemt hen ‘de drie studentjes’.

Recentere foto’s, los in het album:


Zondag 4 mei 1919, Utrecht


Zur Erinnerung an meiner Konfirmation (vergelijkbaar met Vormsel). 17 Sept. 1911. Tante heeft drie foto’s van dit meisje.


Nog een favoriet van Tante. Is dit een gekostumeerd bal? Het meisje in het clownspak lijkt niet zo blij te zijn met haar kostuum. Amsterdam 24 januari 1920

Op de volgende website van de Universiteit Leiden vindt u alle informatie over de geschiedenis van de Carte de Visite in Nederland. De site heeft een handige database waarin alle Nederlandse fotostudio's zijn te vinden.
LCPD: Leiden 19th-Century Portrait Database
A Database of 21094 Dutch Carte de Visite Studio Portraits CdV's (1860-1914)